Nu is het eten van langoesten iets voor de rijken, maar weinig mensen weten dat een eeuw geleden de dingen wel anders waren
Bekijk het menu in een visrestaurant en je ziet het: smakelijke gerechten met langoest of kreeft kan niet iedereen betalen. Ze kosten zoveel in vergelijking met de producten die mensen normaal gezien eten, tenminste als je geen deel uitmaakt van dat kleine percentage van de bevolking dat het zich kan permitteren om behoorlijk op stand te leven.
Maar dat ze zo buiten bereik zijn, komt gewoon door vraag en aanbod: van oudsher, toen er nog veel van deze dieren waren, lagen de zaken heel anders. Toen kolonisten zich vestigden aan de Amerikaanse kust van Maine, waren er zoveel van dat er varkensvoer van werd gemaakt.
Veel nieuwsberichten uit de 17e eeuw gaan over schaaldieren die in de voederbak van veedieren werden gegooid, of die als mest werden gebruikt op het land, en gebruikten de indianen ze echter als aas om mee te vissen. Ze leken ontzettend op insecten (en dat maakte dat zij in veel dorpen "zee-insecten" werden genoemd), en werden zij daarom niet zo bijzonder gevonden.
Tot aan 1700 waren langoesten vooral iets dat door mensen gegeten die het minder goed hadden, zoals weduwen, wezen, gevangenen en bedienden. In een stad in de staat Massachusetts spande een groep bedienden een rechtszaak aan bij hun baas, die het menu van laag niveau dat zij kregen, zat waren en werd hij gedwongen om hen niet meer dan drie keer per week schaaldieren te serveren. Verkopers dromden met hun voedselwagentjes samen voor de slaapzalen van Ierse immigranten en verkochten ze voor bodemprijzen aan uitgehongerde reizigers. De tuintjes van de armste huizen lagen bezaaid met schaaldierenpantsers, een symbool van verval en extreme armoede.
Gedurende de 19e eeuw werd het reizen per trein gewoon en veranderde de situatie. Kreeftachtigen werden nu geserveerd aan eersteklaspassagiers, niet wetende dat deze dieren elders als een gerecht van zeer lage kwaliteit werd beschouwd, en zo gebeurde het dat de populariteit van de dieren, begon toe te nemen. Rond 1870 bivakkeerden zij boven aan in de menu's tussen de duurste gerechten. Zoals altijd gebeurt wanneer een grondstof 'populair wordt', werd de vraag zo hoog dat de natuurlijke reserves opraakten en de prijzen waanzinnig gingen stijgen begin de 20ste eeuw.
Tijdens de Grote Depressie en daarna tijdens de Tweede Wereldoorlog was er een stagnatie. Door de heersende armoede, ondergingen langoesten hetzelfde lot als veel andere dingen die je kon eten: ze werden industrieel verwerkt. Langoesten in blik (was zelfs goedkoper dan bonen) en werd aan soldaten aan het front geserveerd, en gebeurde het vaak dat mensen uit radeloosheid dit aan hun huisdieren te eten gaven.
Pas rond de jaren vijftig kregen deze dieren glans terug, en werden ze weer wat we nu kennen, een van de exclusiefste dingen die je in restaurants krijgen kunt.
Internet Archive Book Images/Wikimedia
Het verhaal van de schaaldieren uit Maine en hoe ze zijn verspreid op de markten in Amerika en in de wereld, lijkt erg op het lot van deze dieren elders in de wereld. Doordat ze er niet erg mooi uitzien en omdat ze met zovelen zijn, is het ook in andere delen van de wereld, kost voor de armen geworden. Tot de jaren vijftig was het in bijvoorbeeld op Sardinië heel gewoon om langoesten op tafel te zien bij arbeidersgezinnen thuis, en was vlees voorbehouden aan de welgestelden. Door de toenemende vraag van de elite, werden hele kooien levende dieren dagelijks in de hele wereld bezorgd, waardoor de prijs omhoog schoot en de langoest definitief van tafel verdween bij Jan met de pet.
