Waarom werden mensen tweevoeters? Mysterie ontrafeld dankzij de schedel van een uitgestorven aap
We weten dat we van apen afstammen, maar hoe hebben mensen geleerd om rechtop te lopen en tweevoetig te worden? Een nieuw onderzoek lijkt het antwoord te hebben gevonden.
Het binnenoor van de Lufengpithecus verklaart waarom we tweevoeters werden
Freepik
We weten hoe de mens is ontstaan en we kennen onze evolutionaire geschiedenis, maar er ontbreken nog een aantal stukjes om de puzzel compleet te maken. Een daarvan is hoe we op twee benen leerden lopen en het gebruik van onze armen om ons door de omgeving te bewegen achterwege lieten. Als apen ze gebruiken om zich te verplaatsen en in bomen te klimmen, hoe zijn mensen dan tweevoetig geworden? Nieuw onderzoek heeft een antwoord gegeven: de sleutel tot deze stap in onze evolutie zou verborgen liggen in het binnenoor van Lufengpithecus, de voorouder van orang-oetans. De schedel van deze uitgestorven soort zou wel eens het geheim van deze cruciale passage kunnen bevatten.
Onze naaste verwanten, de moderne mensapen, hebben een heel andere motoriek dan wij: hoewel ze zich rechtop kunnen voortbewegen, gebruiken ze afwisselend alle vier de ledematen om te lopen en te klimmen. Wetenschappers vragen zich al langer af waarom wij, geëvolueerd uit een viervoetige voorouder, dit vermogen hebben ontwikkeld, maar tot nu toe heeft geen enkel fossiel onderzoek en analyse een definitieve verklaring kunnen vinden. De nieuwe studie heeft echter een doorbraak bereikt dankzij de analyse van de schedel van een aap die zes miljoen jaar geleden leefde, de Lufengpithecus. De ontdekking werd mogelijk dankzij een nieuwe observatiemethode, waarbij het benige gebied van het binnenoor wordt geanalyseerd met behulp van driedimensionale CT-scans.
De tweevoetigheid van de mens ontwikkelde zich in drie fasen
Illustrazione di Xiaocong Guo/Xijun Ni, Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropology, Chinese Academy of Sciences
Yinan Zhang, eerste auteur van het onderzoek en promovendus aan het Instituut voor Vertebratenpaleontologie en Paleoantropologie van de Chinese Academie van Wetenschappen, zei: "De halfcirkelvormige kanalen, die zich in de schedel tussen onze hersenen en het buitenoor bevinden, zijn essentieel voor ons evenwichts- en positiegevoel als we bewegen en vormen een fundamenteel onderdeel van onze voortbeweging waar de meeste mensen zich waarschijnlijk niet bewust van zijn."
De vorm en grootte van deze halfronde kanalen, legt Zhang uit, zijn gerelateerd aan de manier waarop zoogdieren, waaronder apen en mensen, bewegen in hun leefomgeving. Met behulp van innovatieve beeldvormingstechnologieën konden de auteurs van het onderzoek de interne structuur van fossiele schedels observeren en "de anatomische details van de halfcirkelvormige kanalen onderzoeken om te onthullen hoe uitgestorven zoogdieren zich bewogen", voegt Zhang toe.
Terry Harrison, een van de coauteurs van het onderzoek en antropoloog aan de Universiteit van New York, legt uit dat het onderzoek wijst op drie fasen in de evolutie van de tweevoetigheid van de mens. "Ten eerste bewogen de eerste mensapen zich in bomen op een manier die erg lijkt op die van de huidige gibbons in Azië. Ten tweede was het bewegingsrepertoire van de laatste gemeenschappelijke voorouder van mensapen en mensen vergelijkbaar met dat van de Lufengpithecus, met een combinatie van lopen en klimmen, ophanging van de voorpoten, tweevoetigheid in de bomen en viervoetigheid op het land. Het is vanuit dit brede voorouderlijke bewegingsrepertoire dat de menselijke tweevoetigheid evolueerde."
Klimaatverandering als mogelijke factor
Yinan Zhang, Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropology, Chinese Academy of Sciences
Eerdere studies hadden zich vooral gericht op het vergelijken van de botten van de schouders, het bekken, de wervelkolom en de ledematen met de verschillende soorten voortbeweging van de huidige mens en mensapen, maar zonder tot een duidelijk resultaat te komen. De schedels van de soort Lufengpithecus werden voor het eerst ontdekt in de jaren ’80 in de regio Yunnan in China en boden nieuwe methoden om de ontwikkeling van de menselijke tweevoetigheid te bestuderen. De schedels waren echter zodanig vervormd dat het deel van het binnenoor verborgen bleef. Dit ontmoedigde de eerste onderzoekers, die dachten dat ook de kwetsbare halfcirkelvormige kanalen aangetast waren. Met behulp van driedimensionaal scannen konden Zhang en collega's dit verborgen deel van de schedels nu belichten om de benige kanalen virtueel te reconstrueren en vervolgens te vergelijken met andere mensen en apen, zowel moderne als fossiele, uit Europa, Azië en Afrika.
Professor Xijun Ni, die het project leidde, zei: "Het lijkt erop dat het binnenoor een unieke documentatie biedt van de evolutionaire geschiedenis van de voortbeweging van apen, en een onschatbaar alternatief biedt voor de studie van het postcraniale skelet. De meeste fossiele apen en hun vermoedelijke voorouders houden qua voortbeweging het midden tussen gibbons en Afrikaanse apen. Later week de menselijke lijn af van de mensapen met de verwerving van tweevoetigheid, zoals te zien is bij de Australopithecus, een van de eerste menselijke familieleden uit Afrika.
Volgens het team kan klimaatverandering de motorische afstand tussen apen en mensen aanzienlijk hebben beïnvloed. De vorming van de ijskappen op het noordelijk halfrond valt bijvoorbeeld samen met toenemende veranderingen in het benige labyrint. “Dit zou kunnen wijzen op een snelle toename van het tempo van de evolutie van apen en menselijke bewegingssystemen”, beweerde Harrison.
Het zoveelste mysterie van onze evolutie is opgelost.
