Toen het negeren van bevelen een nucleaire oorlog stopte: het verhaal van Stanislav Petrov
De datum is 26 september 1983, het is nacht en de wereld staat op het punt te vergaan. De beslissing die een nucleaire oorlog kan beginnen en MAD, Mutual Assured Destruction, tot stand kan brengen, ligt in handen van luitenant-kolonel Stanislav Petrov van het Sovjetleger. Die nacht wordt Petrov een echte held, maar zijn verhaal blijft jarenlang verborgen, samen met de verhalen van andere officieren die de wereld hebben gered. Letterlijk.
De wereld op de rand van een nucleaire oorlog: het verhaal van Stanislav Petrov
In de context van het begin van de jaren tachtig nam de spanning tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie enorm toe. President Reagan heeft veel hardere standpunten tegenover de Sovjets en had het "Star Wars"-project aangekondigd, een systeem voor het neerschieten van ballistische raketten die tegen de VS werden gelanceerd. Tegelijkertijd schoot de USSR een Zuid-Koreaans vliegtuig neer dat per ongeluk het Sovjet-luchtruim was binnengekomen. Een voortdurend groeiende spanning dus.
In de nacht van 26 september 1983 moet Stanislav Petrov de gegevens monitoren die worden verzonden door satellieten die de bewegingen van Amerikaanse wapens volgen. Plotseling laten de schermen iets ongelooflijks zien: vijf intercontinentale raketten zijn zojuist gelanceerd vanaf een basis in Montana. Richting: Sovjet-Unie.
Het protocol vereist onmiddellijke communicatie met superieuren en de implementatie van nucleaire tegenmaatregelen: in wezen de mondiale catastrofe die de Koude Oorlog tientallen jaren had vermeden.
Toch is Petrov niet helemaal overtuigd. Waarom lanceerden de Amerikanen slechts vijf intercontinentale raketten? Dat is zinloos, denkt hij. Dan besluit de Sovjet-luitenant-kolonel niets te doen en negeert hij bevelen. Volgens hem zijn de vijf raketten slechts een fout van de satelliet die de zon op de wolken verkeerd interpreteerde. Het blijkt dat hij gelijk heeft. De wereld is gered.
Niet alleen Petrov: het geval Arkhipov tijdens de Cubaanse rakettencrisis
Ondanks zijn moed werd Petrov in zijn thuisland nooit als held erkend. De Sovjetautoriteiten dwongen hem vervroegd met pensioen te gaan, en de voormalige soldaat leed hier enorm om. Zijn verhaal kwam pas jaren na de gebeurtenissen aan het licht, wat leidde tot de Vredesprijs van Dresden en de oprichting van de Internationale Dag voor de Totale Uitbanning van Kernwapens, die op 26 september wordt gevierd.
Maar Petrov was niet de enige persoon die een cruciale rol speelde bij het voorkomen van een kernoorlog. Een enigszins soortgelijk geval deed zich voor in 1962, toen een Sovjet-kernonderzeeër die zich in de buurt van Cuba bevond, werd aangevallen door een Amerikaans schip om de blokkade van het eiland te respecteren. Twee officieren willen reageren op de dieptebommen met een kerntorpedo, maar de derde verzette zich tegen het veto. Op deze manier vermijdt Vasili Arkhipov een nucleaire oorlog die de wereld zou hebben vernietigd.
De toekomst van kernwapens, tussen herbewapening en oude angsten
De dreiging van kernwapens blijft een mondiale zorg, zelfs jaren na de verhalen van Arkhipov en luitenant-kolonel Stanislav Petrov. Hoewel sommige spanningen nog steeds voortduren, brokkelen de wapenbeheersingsverdragen af en worden de nucleaire arsenalen vernieuwd.
Geconfronteerd met een mogelijke nieuwe wapenwedloop lijkt het steeds waarschijnlijker dat het lot van miljarden mensen afhangt van individuele beslissingen. In de hoop dat, zelfs als dit het geval zou zijn, het verhaal van Stanislav Petrov en hoe hij de wereld redde niet zal worden vergeten.
