Veel historici zijn het erover eens dat het jaar 536 het slechtste jaar was om in te leven: waarom?
Het middeleeuwse leven was allesbehalve eenvoudig, hoewel het jaren waren waarin uitzonderlijke gebeurtenissen plaatsvonden en mensen leefden die een historische bijdrage aan de mensheid zouden leveren. Historici hebben het jaar 536 als het slechtste om te leven gekozen, omdat een reeks rampen plaatsvond als hongersnoden, epidemieën en natuurrampen die het leven in de zesde eeuw zeer moeilijk maakten voor elk levend wezen. Maar wat gebeurde er en wat waren de gevolgen van deze donkere tijd?
1. Een plaag trof het Byzantijnse rijk
Procopius spreekt in zijn geschriften over de pest die rond 536 na Christus plaatsvond, waardoor Costantinopel en andere grote steden van die tijd het zwaar te verduren hadden. Honderdduizenden mensen stierven, niemand werd gespaard van de armsten tot de rijksten en er werd een hele stad weggevaagd in Egypte. Deze gebeurtenis staat bekend als de plaag van Justinianus en was een van de eerste oorzaken van de achteruitgang van het Byzantijnse rijk. In feite is de bevolking nooit volledig hersteld en de daaropvolgende vulkaanuitbarstingen maakten het Romeinse Rijk zowel in het oosten als in het westen erg zwak.
2. Europa en de Middellandse Zee werden maandenlang omringd door mist
Caspar David Friedrich/Wikimedia
Historici hebben documenten en geschriften uit die tijd gevonden die spreken over een meteorologisch "voorteken" die in die jaren in heel Europa plaatsvond. Een sluier van mist overschaduwde de zon gedurende 18 maanden, het was hoogstwaarschijnlijk een sluier van stof na een enorme vulkaanuitbarsting in Noord-Europa die catastrofale gevolgen had in bijna de hele wereld.
3. Er waren wijdverspreide hongersnoden
De effecten van de bewolkte zon hadden rampzalige gevolgen voor de landbouw: de temperaturen gingen omlaag en bij gebrek aan zon groeiden de gewassen niet. Hongersnood verspreidde zich over heel Europa en trof zelfs China en Azië.
4. In Mesopotamië en in China heeft het in de zomer gesneeuwd
De kronieken uit die tijd beschrijven het jaar na 536, als het jaar van de sneeuwvallen, ook tijdens de zomermaanden in sommige delen van China. Dit veroorzaakte het volledige verlies van gewassen en de resulterende hongersnood veroorzaakte het verlies van ongeveer 70% van de bevolking. Ook in Mesopotamië waren er periodes van vorst en sneeuw in de zomer van 536, de daaropvolgende winter was zo streng dat sommige vogelpopulaties werden uitgeroeid.
5. Scandinaviërs verlieten hun steden en dorpen
De centrale en oostelijke dorpen van Zweden werden getroffen door een dergelijke achteruitgang dat velen werden verlaten: de oorzaak die deze keuze beïnvloedde was ongetwijfeld de sluier van stof in 536. Een Scandinavische legende genaamd Fimbulvetr spreekt van een 3-jarige winter vóór het einde van de wereld, dit verhaal wordt waarschijnlijk in verband gebracht met de episode van de vulkaanuitbarsting.
6. Er volgden meer vulkaanuitbarstingen
Twee andere vulkaanuitbarstingen in IJsland in 540 en 547 leidden, samen met de vorige, tot een gebeurtenis dat de bijnaam kreeg van de "kleine late oude ijstijd" die de planeet minstens tien jaar lang afkoelde. De resultaten waren de vernietiging van gewassen en honger, waardoor bevolkingsgroepen erg vatbaar werden voor ziekten en epidemieën.
7. Ook de beschaving van de Moche werd getroffen door de wereldwijde crisis
De Moche waren een beschaving die regeerde aan de westkust van Zuid-Amerika, ze waren bekwame vissers en boeren en ze hadden een winstgevende handel onder de dorpen. Halverwege de zesde eeuw werden ze getroffen door een reeks tegenslagen, zoals de opwarming van de wateren die de visserij bemoeilijkten, frequente regens en overstromingen die de gewassen vernietigden en de schaarste aan voorraden veroorzaakten. De volgende hongersnood en klimatologische chaos zorgden ervoor dat de Moche niet terugkeerden naar hun oude glorie.
8. De leeftijd van de bomen onthult belangrijke variaties in het klimaat
De stammen van de IJslandse bomen observerend die destijds werden gevonden, hebben de dendrochronologen een groeivertraging vastgesteld die waarschijnlijk wordt veroorzaakt door koudere temperaturen. We hebben het dan over minstens 15 jaar recordtemperaturen, dat nooit eerder in Europa en het grootste deel van de wereld voorgekomen is!
Hoewel de dingen vanaf een eeuw later langzaamaan verbeterden, keerde niets terug zoals eerder na de verschrikkelijke gebeurtenissen die de wereldbevolking trof in 536: daarom wordt het beschouwd als een van de slechtste jaren om in te leven.
