In de Tweede Wereldoorlog bestudeerden de Britten een strategie om vliegtuigen te beschermen, maar een wiskundige wees hen op een fout
Heel vaak hebben we de neiging om rekening te houden met successen en mislukkingen uit het verleden over het hoofd te zien: dit is een veel voorkomende fout die ertoe bijdraagt dat onze kijk op de wereld gedeeltelijk wordt vervormd. We richten ons op wat goed ging en laten in plaats daarvan weg wat er mis ging. Dit mechanisme wordt survivorship bias of survival bias of overlevingsbias genoemd. Laten we eens kijken waar het over gaat.
De overlevingsbias is een logische fout die we op verschillende gebieden kunnen maken wanneer we, als we een bepaalde situatie evalueren, alleen rekening houden met de positieve elementen (ook wel de overlevenden genoemd), terwijl we de negatieve elementen (de niet-overlevenden) negeren. Er is dus sprake van een verkeerde perceptie van de werkelijkheid, die alleen gebaseerd is op fysiek beschikbare feiten. De overlevingsbias is in alle opzichten een van de cognitieve vooroordelen. Deze cognitieve fout komt niet alleen voor bij mensen, maar ook bij machines of zakelijke entiteiten: we hebben de neiging om conclusies te trekken die alleen de positieve eigenschappen in aanmerking nemen, zonder statistisch rekening te houden met de voorbeelden die niet functioneerden.
Een van de belangrijkste voorbeelden van overlevingsvooroordeel dateert uit de Tweede Wereldoorlog. De wiskundige Abraham Wald werd ontboden door het Amerikaanse leger, dat hem vroeg om de beste manier te bestuderen om de vliegtuigen te beschermen tegen een mogelijke neergang: hun angst was in feite dat een pantser voor het hele vliegtuig zou voorkomen dat het goed zou vliegen. Daarom begonnen ze elk vliegtuig te onderzoeken om te begrijpen welke het meeste risico liepen en vervolgens die gedeeltes te versterken. De wiskundige realiseerde zich echter al snel dat ze een beoordelingsfout maakten: ze waren het slachtoffer van het vooroordeel van overleven.
Het Amerikaanse leger had in feite geen rekening gehouden met de vliegtuigen die waren geraakt, maar niet waren teruggekomen: ze negeerden de niet-overlevenden en maakten analyses die alleen op overlevenden waren gebaseerd. Op deze manier probeerde het leger de verkeerde delen van de vliegtuigen te beschermen: de punten waar de vliegtuigen waren geraakt waren geen zwakke punten, maar sterke punten; ondanks dat de vliegtuigen op die gedeeltes waren geraakt, wisten ze toch te vliegen: ze hadden geen verdere versterkingen nodig.
Er zijn veel andere gevallen, ook met betrekking tot ons dagelijks leven, waarin we dit mechanisme kunnen opmerken: sportscholen hebben de neiging om je de resultaten te laten zien van degenen die zich hebben aangemeld voor hun cursussen, maar ze zullen je nooit voorstellen aan de mensen die - ondanks het volgen van de instructies van de deskundige - de resultaten niet hebben bereikt. Het kennen van dit mechanisme kan ons daarom helpen om ons begrip van gebeurtenissen niet alleen te baseren op de mensen of feiten die de verwachtingen overtreffen, omdat deze geen representatieve steekproef zijn en het risico lopen ons een onjuist of vertekend beeld van de situatie te geven.
